Balın kalitesi neye bağlıdır , çiçek balının özellikleri nelerdir ?
Çiçek Balının Özellikleri
Bal dediğimizde doğal olarak hepimizin aklına o nefis tadı ve aroması gelir, pek düşünmeyiz çiçek balı mı, çam balı mı, kestane balı mı diye. Aslında bal öyle bir gıdadır ki her birisi bir diğerinden farklıdır. Aynı kovandan aldığınız iki çerçeve balın tadı, kıvamı, rengi bile bir olmayabilir. Kendine has rengi, görünüşü, kokusu ve tadı olan balı aslında biraz incelemeye kalktığımızda uçsuz bucaksız bir yola girdiğimizi anlarız. Biraz deneyimlerimizi, gördüklerimizi, bildiklerimizi paylaşarak çiçek balını, balın kalitesini, diğerlerinden farkını izah etmeye çalışacağız.
Şurası kesindir ki ballı bitkiler yani arıların bal için gerekli özleri toplayabildiği bitkiler bal üretimi için çok önemlidir. Bu nedenle ülkemizin farklı bölgelerinde elde edilen ballar, temelde bitki örtüsü (flora) nedeni ile farklılıklar içerir. Kestane balı bilindiği üzere kestane çiçeğinden elde edilirken, çam balı daha çok Türkiye ve Yunanistan’da çam ağacı üzerinde yaşayan bir böceğin salgısının arılar tarafından işlenmesi ile elde edilen bir baldır. Her iki balda çiçek balına göre daha koyu renktedir ve kristalleşmeye karşı daha dayanıklıdır. Biz konumuz olan çiçek balına dönecek olursak işin boyutu biraz daha farklılaşıyor. Çünkü ayçiçeğinden elde edilen bal bir çiçek balıdır, Anadolu’nun yüksek bölgelerinde, yüzlerce ve içlerinde nadir bulunan tür çiçeklerden elde edilende çiçek balıdır. Bu nedenle çiçek balı denildiğinde kalite konusu biraz hassaslaşır. Tabi burada tüm balların daha önce tariflediğimiz şekilde tamamı ile saf ve katkısız olduğunu düşünerek yorumluyoruz. Üretimde yada paketlemede yapılan bir gr’lık katkı dahi bizim açımızdan değerli değildir ve yorumlarımız bu tür balları kapsamaz.
İşte Anadolumuzun nadir ve kaliteli çiçeklerinden elde edilen ballar diğerlerine oranla daha değerli ve fiyat açısından pahalı olmaktadır. Bir çiçek balında kaliteyi neler belirler ? (En önemlileri)
- İlaç Etkisi Olmamalı :
Öncelikle bal tarım ilacı ya da arıya verilen ve kanserojen madde içeren ilaç etkilerini hiçbir şekilde içermeyecek. (Yani tarım arazisi olmayacak üretim bölgesinde)
- Hiç bir katkı içermemeli :
Bal üretimi ve paketleme sırasında (özellikle süzme) hiç bir suretle katkı verilmeyecek ve süzme bal işlenmeyecek (kaynatılmayacak) Bal kovandan alındığı gibi (ham bal) olacak.
- Üretildiği yer :
Balın üretildiği bölgenin bitki yapısı, çiçek çeşitliliği ve çiçeklerin / bitkilerin türleri önemlidir. Düz arazilerde benzer çiçek çeşitleri varken dağlık ve yükseklik farkı olan bölgelerde daha çok tür çiçek vardır. Ayrıca çiçeklerin türleri ve çeşitlilikleri bölgeye göre değişir. Ayçiçek balı ile Anadaolunun yüksek kesimlerinde üretilen çiçek balı asla bir tutulamaz.
- Arıların cinsi ve gücü :
Arıların cinsi balın kalitesinde önemlidir. Bazı arı türleri diğer arıların bal alamadığı çiçeklerden dahi bal alabilir. Ülkemizdeki en iyi türlerden birisi Kafkas cinsi arıdır. Arıların sağlıklı ve güçlü olmaları da ayrıca önemlidir. Bu nedenle bal üreten arılardan arı sütü ve polen toplanmamalıdır, kışın arıya yiyeceği kadar bal bırakarak ilkbahar ve yaz’a güçlü çıkmasını sağlamak önemlidir. (Bu nedenle polen toplamıyoruz) Hep duyarız arıcılardan “kışın şu kadar arım öldü” vs diye, bunun nedeni bellidir.
Bu 4 temel unsur balın kalitesini direk olarak etkilemekle birlikte (başka minor etkenlerde mevcut) çok önemli bir ipucu bir balın saf olduğunu tahmin edebilmek için; Saf bal üreticileri balı kovandan olduğu gibi alır. Yani sezon bitti, arılar bal yapamıyor artık ve kovanlarda yarım kalmış sırlanmamış petekler var. İşte bu yarım kalmış, sırlanmamış petekler en iyi baldır. Neden ? Çünkü arıya katkı veren arıcı yarım kalan çerçeveyi şeker vb katkılar ile takviye ederek tamamlatır. Çünkü tüketiciler balın görünüşünü önemser, ya da zaten bu bal süzme olur. Ne kadar dolu ve ağır olursa arıcı için o kadar iyidir. Oysaki gerçek arıcı petekleri bu şekilde yarım olarak alır. Büyük olasılıkla demektir ki bu arıcı takviye yaparak balı tamamlatmamış. Ayrıca yarım petekler genelde sona kalan ballar olduğu için; arı artık normal zamanda tercih etmediği çiçeklerden ve bitkilerden dahi bal getirmeye çalışır. Bu açıdan da balın kalitesi göreceli olarak artar. Marketlerdeki ucuz petek ballara bakınız, hiç yarım kalmış ya da sırlanmamış bal var mı ? Bizden yada başka yerden almış olduğunuz saf balların bir kısmı tamamen sırlanmış iken bir kısmının ise bu şekilde sırlanmamış olmaması bu nedenledir. Yoksa biraz katkı ile balı doldurmak ve daha çok para kazanmayı kim istemez ? (Biz istemeyiz..)
Buraya tıklayarak gerçek bal nasıl anlaşılır öğrenebilirsiniz.
Bal dediğimizde doğal olarak hepimizin aklına o nefis tadı ve aroması gelir, pek düşünmeyiz çiçek balı mı, çam balı mı, kestane balı mı diye.
